Owady zapylające to między innymi pszczołowate, muchówki, osy, chrząszcze, mrówki i motyle, ale zapylać mogą również ptaki, ssaki czy nawet… ślimaki. Zapraszamy do lektury ciekawostek o pszczołach, zapylaczach i zapylaniu.
- „Kiedy wyginie pszczoła, rodzajowi ludzkiemu pozostaną już tylko 4 lata” to cytat, który często przypisuje się Albertowi Einsteinowi. Noblista nigdy czegoś takiego nie powiedział, samo założenie wyginięcia ludzkości w 4 lata również nie jest prawdziwe.
- Aby nie zgubić się w drodze do ula, pszczoły korzystają ze wzroku (punktów orientacyjnych), węchu oraz magnetorecepcji, czyli wyczucia pola magnetycznego Ziemi.
- Aby przyciągnąć owady zapylające, dobrze jest sadzić rośliny w grupach kolorystycznych.
- Aby rozpoznać wiek matek, pszczelarze znakują je kolorami; międzynarodowy standard znakowania to pięć kolorów — biały, żółty, czerwony, zielony i niebieski.
- Aby sprawdzić, jaki rodzaj miodu wyprodukowały pszczoły (np. rzepakowy, lipowy), określa się zawartość pyłku danej rośliny w miodzie. Jest to pyłek przewodni, ale nigdy nie dzieje się tak, że miód powstał tylko dzięki jednemu gatunkowi roślin. Przykładowo dla nazwania miodu lipowym wystarczy 20% pyłku, a rzepakowym – 45%.
- Aby zachować miejsca gniazdowania owadów zapylających, jak pszczoły dzikie czy trzmiele, ważne jest zostawianie w stanie naturalnym miedz, skarp, zadrzewień śródpolnych czy przydroży.
- Biedronka w locie macha skrzydłami około 85 razy na sekundę – pszczoła 3 razy więcej.
- Biedronki bronią się przed ptakami i drapieżnikami produkując toksyny – dla wielu z nich są tak niesmaczne, że te omijają je szerokim łukiem.
- Biedronki to nie tylko „siedmiokropki” – do tej pory poznano około 5000 gatunków tych owadów.
- Biedronki to również zapylacze, chociaż ich przydatność w tej dziedzinie jest mała. Natomiast doskonale oczyszczają rośliny z mszyc, przędziorków czy wełnowców – składają jaja w ich koloniach, by larwy od razu po wykluciu się miały zapewnione pożywienie.
- Budując domek dla zapylaczy, musimy zadbać o bazę pokarmową w pobliżu. Inaczej raczej nie będzie on zasiedlony.
- Cechą charakterystyczną trzmieli jest zapylanie wibracyjne. Chwytają one kwiat odnóżami lub żuwaczkami i poruszają one ciałem oraz skrzydłami, wprawiając go w wibracje. Pyłek osypuje się na owada, który następnie przenosi go na następny kwiat.
- Chociaż pszczoły najczęściej kojarzone są z kolorem żółto-czarnym, to niektóre gatunki mają barwę czerwoną, niebieską czy czarną.
- Chrząszcze żywią się pyłkiem, a także pylnikami i okwiatem, więc zapylają mimowolnie, podczas żerowania, które jednocześnie uszkadza kwiat. Największą rolę odgrywają na terenach tropikalnych i suchych.
- Długość języka (języczka) pszczoły wynosi 6-7 milimetrów.
- Do jednych z najrzadszych zapylaczy należą jaszczurki. Znamy tylko kilka gatunków kwiatów, w których to one odgrywają główną rolę (np. Trochetia blackburniana zapylana jest przez gekony Phelsuma cepediana).
- Do najbardziej miododajnych roślin zaliczamy facelię, robinię (zwaną akacją), lipę, klon, rzepak.
- Do tej pory nie ma jednolitej koncepcji, dlaczego motyle nocne (ćmy) lecą do światła.
- Domek dla owadów zapylających wymaga sprzątania – po sezonie wymieniamy pomoce gniazdowe i czyścimy sam domek, by usunąć pleśń i pasożyty.
- Feromony odgrywają dużą rolę w życiu ula – za ich pomocą pszczoły alarmują się, rozpoznają, znakują, a feromony matki dodatkowo stabilizują rój i hamują wychów innych matek.
- Jedna społeczność os może liczyć nawet 5-10 tysięcy osobników, a gniazdo może mieć wielkość nawet jednego metra.
- Jedynym zadaniem trutnia jest zapłodnienie matki pszczelej, a ponieważ wymagają karmienia, to jesienią są wyrzucane przez robotnice z gniazda.
- Jesienią zapłodniona matka trzmiela schodzi na głębokość kilku-kilkunastu centymetrów pod ziemię. Hibernuje tam do wiosny, by potem złożyć jaja, z których założy nową rodzinę, by kolejnej jesieni zginąć. Również od około września zaczynają wymierać robotnice i trutnie.
- Jeśli kilka matek wygryzie się z mateczników jednocześnie, to za pomocą żądeł walczą one o władzę — i przeżycie.
- Jeśli pszczoła użądli człowieka albo inne zwierzę, to zwykle jej aparat żądłowy zostaje wyrwany z ciała, a ona sama ginie.
- Jeśli z jakiegoś powodu matka pszczela zginie, to cała rodzina może ponieść śmierć. By temu zapobiec, robotnice karmią mleczkiem pszczelim larwy, aby jak najszybciej pojawiła się tzw. matka ratunkowa.
- Jeśli z zapłodnionego jajeczka ma powstać matka pszczela, to larwy muszą być odżywiane wyłącznie mleczkiem pszczelim — w przeciwnym wypadku powstaną robotnice.
- Języczek trzmieli ma długość około 9 -24 mm, więc pozwala im sięgać do głębszych kwiatów, niż w przypadku pszczoły (u niej ta długość wynosi do 6 mm). Wykorzystuje się to w rolnictwie np. do zapylania plantacji borówki amerykańskiej.
- Krew pszczół jest przezroczysta.
- Krystalizacja miodu jest naturalnym procesem, potwierdzającym jakość i naturalność produktu. Prędzej czy później zdarzy się ona z każdym prawdziwym miodem, przechowanym w temperaturze pokojowej.
- Larwy os oraz dorosłe osobniki są zjadane przez ludzi między innymi w Japonii, gdzie ryż na parze z larwami os (hachinoko gohan) uważany jest za przysmak.
- Larwy pszczół tworzą wokół siebie kokon.
- Lot godowy (weselny) pszczół odbywa się w powietrzu – to wtedy trutnie kopulują z matką pszczelą, po czym umierają.
- Malakogamia to zapylanie roślin, głównie wodnych i błotnych, przez ślimaki. Dzieje się to jednak zwykle mimowolnie, podczas przemieszczania się ślimaków, które jednocześnie często uszkadzają kwiatostan.
- Matecznik to komórka, w której rozwija się matka pszczela, a gdy już go opuści, mówimy o mateczniku wygryzionym.
- Matka pszczela może dziennie znieść nawet 1500 jajeczek, czyli jedno na minutę, a w ciągu roku około 200-250 tysięcy i tak przez okres 5-6 lat.
- Matka pszczela używa żądła do zabijania innych, konkurencyjnych matek – może też użądlić pszczelarza, a jej żądło jest tak zbudowane, że nie ginie przy tym, jak pszczoły robotnice.
- Miód – o ile jest odpowiednio przechowywany – nigdy się nie zepsuje. Odnotowano już przypadki spożywania miodu ze znalezisk archeologicznych, liczącego sobie całe wieki.
- Motyle zapylają głównie rośliny warzywne i chociaż nie wpływa to na plonowanie, to pozwala im wykształcić nasiona i rozmnażać się.
- Mrówki hodują mszyce, podobnie jak ludzie krowy. „Doją” je, pozyskując wydzielinę (spadź) zawierającą cukier , będący ich przysmakiem.
- Mrówki mogą zapylać kwiaty przy okazji pożywania się na nich, chociaż z drugiej strony kontakt z kwasem mrówkowym osłabia jakość pyłku. Są jednak dobrymi zapylaczami dla storczyków.
- Na świecie rozpoznano około 20 tysięcy gatunków pszczół, możliwe też, że ta liczba jest większa. W Polsce natomiast jest to około 450-470 gatunków i podgatunków pszczół.
- Na terenie Polski żyje około trzech tysięcy gatunków motyli (większość to motyle nocne), a na świecie około 150 tysięcy. Występują na wszystkich kontynentach prócz Antarktydy.
- Najbardziej wabiące dla pszczół są kolory fioletowy, błękitny i purpurowy, występujące w postaci dużych plam barwnych.
- Najskuteczniejsze jest zapylanie w wykonaniu różnych gatunków owadów, bo uzupełniają się one wzajemnie co do preferencji i możliwości.
- Najstarsze okazy pszczół, zachowane w bursztynie, datuje się na 40-80 milionów lat.
- Najszybsze motyle potrafią latać z prędkością nawet 55 km/h.
- Największe pszczoły na świecie mają prawie 4 cm długości, podczas gdy najmniejsze ledwie 2 milimetry.
- Największy polski motyl to zmierzchnica trupia główka, której rozpiętość skrzydeł wynosi do 14 centymetrów, a największy na świecie to Thysania agrippina o rozpiętości 30 cm. Z kolei najmniejsze motyle mają rozpiętość skrzydeł ledwie 2 milimetry.
- Nie tylko pszczoły miodne wytwarzają miód, robią to również inne gatunki i to na taką skalę, że możliwe jest jego podbieranie na skalę handlową. Dotyczy to jednak głównie Azji, Indii, Ameryki Południowej, w Europie natomiast pszczoły nie mają konkurencji.
- Niektóre dzikie pszczoły (np. Coelioxys inermis) to „kukułki” – podrzucają swoje jaja do gniazd innych pszczół. Z kolei trzmielce potrafią przejąć całe gniazdo trzmieli, usunąć matkę i przejąć robotnice.
- Niektóre gatunki roślin mają tylko jeden gatunek zapylacza, więc jeśli on zniknie z danego terenu, to i roślina wymrze.
- Niektóre kwiaty (np. wśród storczykowatych) wydzielają substancje zapachowe, naśladujące feromony pewnych gatunków owadów, by przyciągnąć je do zapylania.
- Niektóre motyle potrafią unieść ciężar 50 razy większy od swojej wagi.
- Niektóre motyle żyją kilka dni, inne kilka miesięcy, a część z nich zimuje w stanie hibernacji (diapauzy).
- Niektóre zapylacze budują swoje domy wyłącznie w muszlach ślimaków (np. murarka muszlówka).
- Nietoperze zapylają głównie kwiaty kwitnące nocą, na pyszczku przenosząc mnóstwo pyłku z rośliny na roślinę.
- Nietoperze zapylają ponad 500 gatunków roślin, w tym banany, mango, wiciokrzew, bieluń, czy durian, zwany najbardziej śmierdzącym owocem na świecie.
- Obnóże to zawartość koszyczka pszczoły miodnej — pyłek i nektar zlepiony śliną i miodem.
- Obuwnik pospolity, krajowy storczyk, wabi owady do środka kwiatu, by wydostając się, zostawiły pyłek przyniesiony z innego kwiatu, a następnie zabrały nowy pyłek na kolejny kwiat.
- Okłębianie to nieprzyjazne zachowanie robotnic wobec matki – kilkanaście z nich otacza ją, szarpie i żądli z zamiarem zabicia. W ten sposób robotnice czasem wymieniają matkę na młodszą, ale zjawisko to nie jest dokładnie rozpoznane.
- Około 30-50% owadów zapylających odwiedzających kwiaty, to nie-pszczoły.
- Około 90% roślin kwiatowych (nasiennych) zapylana jest przez zwierzęta.
- Osy zapylają około 1000 gatunków roślin, w tym ponad 100 jest zapylanych tylko przez nie.
- Osy, chociaż groźnie wyglądają i nie są zbyt lubiane, pełnią pożyteczną funkcję w środowisku. Między innymi karmią się szkodnikami, w tym muchami, oraz resztkami biologicznymi, oczyszczając otoczenie.
- Osyp pszczeli to martwe pszczoły, które nie przeżyły zimy i osypują się do dennicy ula – może być wykorzystany do sporządzenia leczniczych ekstraktów i odwarów.
- Pień – w ten sposób pszczelarze często określają po prostu ul, co jest związane z tradycją bartniczą, gdy faktycznie pnie drzew służyły jako gniazda dla pszczół.
- Poprawna nazwa to „matka pszczela”, a „królowa” pojawiła się w języku potocznym stosunkowo niedawno, jako tłumaczenie angielskiego zwrotu queen bee.
- Powszechnym skojarzeniem z biedronką jest szczęście, spełnianie życzeń, pomyślność i urodzaj. W języku angielskim, niemieckim i wielu językach słowiańskich znana jest jako boża krówka/owieczka.
- Przegrzda to pierwszy lot orientacyjny młodych pszczół.
- Przodkowie pszczół miodnych pochodzą z Afryki. Bardzo możliwe, że wyewoluowały one z os.
- Przy okazji pozyskiwania pokarmu zapylania dokonują między innymi niektóre gatunki małp, lemury, oposy czy nasze wiewiórki.
- Pszczela matka ważny 200 – 280 miligramów i mierzy do 25 milimetrów.
- Pszczele rodziny mogą dzielić się w czasie tzw. rójki – z ula w poszukiwaniu miejsca do założenia gniazda wylatuje najpierw stara matka z rojem, następnie po kilku dniach drugi, a czasami, przy licznych rodzinach, również trzeci i czwarty.
- Pszczoła matka w warunkach naturalnych żyje 4-8 lat, pszczoły robotnice żyją od ok. 40 dni (wiosenne) do pół roku (zimowe), natomiast trutnie do 3 miesięcy – o ile nie kopulują z matką pszczelą, bo wtedy giną po unasiennieniu.
- Pszczoła miodna jest najważniejszym zapylaczem w produkcji rolnej. Dla roślin dziko rosnących taką rolę w większym stopniu mają inne owady zapylające.
- Pszczoła miodna nie jest jedynym owadem zapylającym, chociaż dla większości upraw to ona jest najważniejsza i najskuteczniejsza.
- Pszczoła robotnica waży około 100 miligramów i mierzy 12-16 milimetrów.
- Pszczoły bardzo lubią alkohol i spożywają go, by się odurzyć, często nawet do śmierci. Pszczoły pod wpływem alkoholu mają problemy z orientacją, jednak jeśli wrócą w takim stanie do ula, to robotnice mogą je wyrzucić lub nawet zabić.
- Pszczoły dzikie bardzo chętnie i często robią gniazda w ziemi, rozbudowując sieć korytarzy nawet na kilkadziesiąt centymetrów.
- Pszczoły japońskie wypracowały mechanizm obronny przed szerszeniem azjatyckim . Gdy takowy pojawi się w ulu, rzucają się na niego, okłębiają (tworzą na nim kulę) i za pomocą ruchów skrzydeł i odwłoka wytwarzają tak wysoką temperaturę, że szerszeń ginie z gorąca.
- Pszczoły kiepsko widzą.
- Pszczoły miodne bardzo rzadko latają po zmierzchu, ale znane są inne gatunki pszczół, które zbierają pożywienie z kwiatów nocnych i mogą latać w najgłębszych ciemnościach.
- Pszczoły miodne latają z prędkością 20-28 km/h bez obciążenia, natomiast z obciążeniem (pyłek, woda, nektar, spadź) z prędkością do 17 km/h.
- Pszczoły miodne mogą unieść pyłek i nektar stanowiący 1/3 wagi ciała.
- Pszczoły mogą się uzależnić np. od kofeiny, co wykorzystuje kawa, by przyciągać je do swoich kwiatów. Nie działa na nie natomiast THC, zawarte w konopiach indyjskich .
- Pszczoły nie rozpoznają koloru czerwonego, natomiast widzą w ultrafiolecie.
- Pszczoły odlatują zwykle około 1,5-2 kilometry od ula, jeśli jednak muszą szukać pokarmu dalej, to mogą odlecieć nawet na 5-8 kilometrów.
- Pszczoły ostrzegają się przed niebezpieczeństwem, wydzielając dźwięki za pomocą skrzydeł i drgania mięśni. Po takim ostrzegawczym bzyczeniu następuje też fala spokojnych dźwięków, informujących o tym, że niebezpieczeństwo minęło.
- Pszczoły podczas zimowli nie wypróżniają się. Przez cały okres zimowy nie wydalają – o ile są zdrowe – i robią to dopiero na pierwszym oblocie wiosennym.
- Pszczoły potrafią ustalić optymalną trasę przelotu między kwiatami szybciej, niż zrobi to program komputerowy.
- Pszczoły rozróżniają smak słodki, gorzki, kwaśny i słony.
- Pszczoły uderzają skrzydłami około 250-400 razy na sekundę.
- Pszczoły w zimie nie hibernują, a zbijają się w kłąb (kulkę), który ciągle się porusza, by wytworzyć ciepło.
- Pszczoły wyczuwają pokarm głównie za pomocą węchu, nawet z odległości kilometra w sprzyjających okolicznościach. Przy obecnym zatruciu środowiska zdolności pszczół spadają tak mocno znacznie, że pszczoły nie wyczuwają pokarmu nawet z 10x mniejszej odległości.
- Pszczoły wylatują z ula w temperaturze od 6 stopni, jednak najczęściej jest to ok. 12 stopni, loty wstrzymują zaś w temperaturze 37-40 stopni.
- Pszczoły, miód, a także uzyskiwane dzięki nim podatki i przychody, były w średniowieczu tak znaczne i cenione, że kradzież czy zniszczenie barci karano śmiercią, nieraz bardzo okrutną.
- Ptaki również mogą być zapylaczami (ornitogamia), chociaż dotyczy to głównie rejonów tropikalnych. W ten sposób przez papugi, kolibry, miodojady czy nektarniki może być zapylany między innymi aloes i hibiskus, w Polsce zaś szachownica cesarska.
- Rój (rodzina) pszczół miodnych może liczyć od 20 do 60 tysięcy owadów, chociaż zdarzają się i rodziny liczące 100 tysięcy pszczół.
- Sen pszczół miodnych trwa 5-8 godzin.
- Ssawki motyli z gatunku zawisakowatych są dłuższe od ich ciała, co pozwala im pobierać pokarm nawet z głębokich kwiatów.
- Stopy pszczół pozwalają im chodzić do góry nogami i są wyposażone w receptory smaku.
- Szacuje się, że tradycja pszczelarska ma około 4 -5 tysięcy lat.
- Szerszenie są uważane za jedne z najgroźniejszych owadów żyjących w Polsce. Same z siebie raczej nie atakują człowieka.
- Szerszenie, w przeciwieństwie do pszczół, latają również w nocy.
- Szerszeń przy użądleniu wydziela więcej jadu niż osa, jest ono boleśniejsze i niebezpieczne dla osób z alergiami na jad błonkoskrzydłych. Dla dorosłej osoby bez alergii dawka śmiertelna to prawdopodobnie kilkaset użądleń w przypadku sz. europejskiego – u sz. azjatyckiego może wystarczyć ich kilka.
- Szerszeń to osa. A dokładniej owad z rodziny osowatych, przy czym „zwykły” szerszeń europejski (Vespa crabro) mimo swojego groźnego wyglądu jest łagodniejszy niż osa pospolita (Vespula vulgaris).
- Taniec werbunkowy to sposób, w jaki latają pszczoły, chcąc przekazać reszcie rodziny, że znalazły pożytki (miejsca z pokarmem). Mogą przekazać w ten sposób odległość i kierunek, w jakim należy się udać.
- Taszczyn pszczeli z rodziny grzebaczowatych poluje na pszczoły, by następnie złożyć w nich jaja, z których wylęgają się larwy tego owada.
- Temperatura podczas zimowli pszczół wynosi nawet 30 stopni w środku kłębu i około 10 stopni na jego zewnętrznej stronie.
- Truteń waży około 260 miligramów i mierzy 15-17 milimetrów.
- Trwają prace nad stworzeniem antybiotyków i leków bakteriobójczych na bazie jadu pszczół i os.
- Trzmiel w ciągu dnia „pracy” może zapylić nawet 3000 kwiatów.
- Trzmiela rodzina składa się z matki-królowej, robotnic i samców-trutni, licząc w sumie od kilkudziesięciu do ponad pół tysiąca osobników.
- Trzmiele budują różne gniazda, w zależności od gatunku. Mogą to być jamki w ziemi, w tym opuszczone nory gryzoni, szczeliny skalne czy spróchniałe drzewa.
- Trzmiele hodowlane wykorzystywane są głównie do zapylania upraw pod osłonami, jak szklarnie i tunele. Specjalizują się w zapylaniu pomidorów – 95% sprzedaży ulików z trzmielami dedykowana jest właśnie tej roślinie – oraz roślin, z których zapylaniem pszczoły mają problem z uwagi na budowę kwiatów, jak lucerna, wyka, koniczyna czy bób.
- Trzmiele latają – i zapylają – w temperaturze już od 5 stopni oraz przy wietrze wiejącym z prędkością do 70 km/h (pszczoły przestają latać przy około 30 km/h). Zapylają również przy pochmurnej pogodzie, a nawet mżawce.
- Trzmiele nie zawsze wracają na noc do gniazda, mogą nocować także na kwiatach lub na ziemi.
- Trzmiele to jedyne pszczołowate, które żyją w Arktyce.
- Trzmiele wylatują wcześniej i wracają do gniazd później niż pszczoły, przez co zapylają 2-3 godziny dłużej w ciągu dnia niż one.
- Tzw. nieużytki rolne odgrywają ważną rolę jako miejsce bytowania i baza pokarmowa dla owadów, zwłaszcza między okresami kwitnięcia roślin uprawnych.
- U szerszeni dopiero ostatnie larwy, jakie wykluwają się przed zimą, mają zdolności rozrodcze.
- U szerszeni tylko matka-królowa przeżywa zimę, by na wiosnę dzięki jajeczkom odbudować populację, w której znajdą się robotnice i trutnie, pełniące podobne funkcje co u pszczół, a przed zimą znowu zapada w „sen” (diapauzę).
- Użądlić może pszczoła robotnica albo – bardzo rzadko – matka pszczela, natomiast trutnie nie mają żądła.
- W czasie swojego życia pszczoła robotnica może „okrążyć” kulę ziemską.
- W krajach tropikalnych bardzo ważną rolę jako zapylacze odgrywają kręgowce (ptaki i ssaki).
- W niektórych regionach świata (tropikalnych) ptaki są odpowiedzialne nawet za 10% zapyleń.
- W określonych okolicznościach zapylaczami mogą być szczury, które żywiąc się słodkim nektarem (np. Metrosideros excelsa) i przenoszą pyłek między roślinami.
- W Polsce występuje około 30 gatunków trzmieli (Bombus spp.), a na świecie około 250.
- W poszukiwaniu pokarmu trzmiele mogą oddalić się o ok. kilometr od gniazda, jednak zwykle jest to 100-200 metrów.
- W przeciwieństwie do pszczół trzmiele nie komunikują się między sobą w sprawie źródeł pokarmu i nie informują, jeśli znajdą takie.
- W rodzinie os również występują królowa-matka, robotnice i trutnie, podobnie jak u pszczół.
- W sprzedaży w Polsce dostępnych jest zwykle kilka gatunków miodów odmianowych. Tymczasem na świecie można wyliczyć ich kilkaset, w tym tak egzotyczne, jak miód z liczi, awokado, mango, migdałowca czy baobabu.
- W terenach wilgotnych i chłodnych najskuteczniejszymi zapylaczami są muchówki, nie pszczołowate.
- W ulu zwykle jest tylko jedna matka, ale czasami zdarza się, że żyje jednocześnie stara i nowa. Do czasu, bo przez zimowlą starsza z nich jest okłębiana i usuwana.
- W warunkach szklarniowych trzmiele mogą zapylać przez cały rok.
- W zapylaniu kakaowca kluczową rolę odgrywają mrówki i muchy.
- Większość dzikich pszczół pożywia się na łąkach, ale gniazduje najchętniej na niezarośniętej ziemi (około 80% gatunków). By im pomóc, można w jakimś zakątku ogrodu usypać skarpę z ziemi wymieszanej z piaskiem albo samego piachu.
- Wodopylność to rzadka zdolność zapylania za pomocą wody, występująca głównie u roślin, których kwiaty wykształcają się pod wodą.
- Wśród motyli bardziej skutecznymi zapylaczami są gatunki nocne, a nie dzienne.
- Wygląd trzmieli sprawia, że są uważane za najbardziej przyjazne i „miłe” owady. Są też niezwykle łagodne – raczej nie użądli, nawet jeśli zamkniemy go w dłoniach.
- Wygospodarowanie kącika w ogrodzie, który nie będzie ciągle koszony, sprzątany i opryskiwany, to niemal gwarancja, że swój dom znajdzie tam wiele gatunków owadów, szczególnie jeśli wzbogacimy go o martwe drewno, jak pnie i gałęzie.
- Wylatujące pszczoły zapamiętają lokalizację ula na około 5-9 dni i jeśli zostanie on w tym czasie przestawiony, to mogą zabłądzić i wrócić na stare miejsce.
- Z uwagi na różnicę w budowie żądła między pszczołami a osami i szerszeniami, te ostatnie mogą żądlić wielokrotnie i nie umierają od tego.
- Zanieczyszczenie powietrza i związane z tym zapachy utrudniają pszczołom poruszanie się i powrót do ula.
- Zapylanie zwiększa plonowanie roślin nawet o 3/4.
- Zarówno muchy, jak i komary, również są zapylaczami, bo żywiąc się nektarem, przenoszą pyłek między kwiatami. Dla bardzo niewielu gatunków roślin (np. niektórych orchidei) komary są głównym zapylaczem.
- Zasługi os jako zapylaczy oszacowano na 250 mld dolarów rocznie w skali świata. Co więcej, jako drapieżniki, zjadają szkodniki upraw, a tę z kolei funkcję wyceniono na 416 mld dolarów rocznie w skali świata.
- Ze względu na swoją budowę, czyli ciało pokryte „włoskami”, trzmiele przenoszą na ciele nawet 2 razy więcej pyłku, niż pszczoła miodna.
- Zebranie jednego kilograma miodu wymaga odwiedzenia przez pszczoły 8-10 milionów kwiatów.
- Znane z uli zjawisko termoregulacji wykorzystują również niektóre gatunki os (np. klecanki), obniżając ją lub podwyższając, w zależności od potrzeby, ruchem skrzydeł i odwłoka.
