Dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans) należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest pospolitą rośliną w Polsce, a w stanie dzikim występuje w północnej Afryce, w Europie i w Azji. Rośnie na polanach w lasach mieszanych i liściastych, co sprawia, że bardzo dobrze znosi zasadzenia w zacienionym miejscu.
Jak wygląda dąbrówka?
Dąbrówka najczęściej ma ciemnoniebieskie kwiaty, choć występują również jej odmiany z białymi (Alba), różowymi czy fioletowymi płatkami. Są zebrane w groniasty kwiatostan. Dąbrówka zazwyczaj ma ciemnozielone, wpadające w fiolet lub purpurę, jajowate liście, chociaż zdarzają się odmiany z różnokolorowymi liśćmi — na przykład Burgundy Glow o biało-purpurowych liściach lub Cameleon, którego liście mają czerwone i żółte przebarwienia. Brązowe liście odmiany Braunherz przyjmują kształt serduszek. Ma owłosioną górną część łodygi oraz kielichy kwiatów. Kwiaty są drobne i dzwonkowate. Dąbrówka tworzy rozety liściowe. Jej ułożenie kwiatów przypomina nieco szaszłyki lub dachy azjatyckich świątyń.
Rośnie w kępach. Jej łodyga osiąga wysokość od 15 do 30 cm. Podobną długość osiągają też jej rozłogi Jest rośliną okrywową, preferuje półcień, lecz może porastać nawet zacienione i trudno dostępne miejsca, jak też słoneczne stanowiska — jednak wtedy wymaga obfitszego podlewania. Dąbrówkę poleca się do zasadzenia na zielonych dachach lub na zagrożonych erozją skarpach — chroni ona bowiem glebę. Doskonale sprawdzi się również jako ozdoba skalniaków lub rosnąc na brzegach oczka wodnego. Nadaje się również do ogrodu w roli rośliny obwódkowej — tworząc dekoracyjny mini-żywopłot naokoło wyższych roślin na rabatce. Szczególnie dobrze sprawdzi się w tym przypadku odmiana Yariegata, gdyż jest jedną z niższych — dorasta tylko do 15 cm. Bardzo ładnie będą wyglądać połączone razem kępy różnokolorowych odmian dąbrówek.
Dąbrówka ładnie komponuje się z takimi roślinami jak cebulica, tojeść czy funkia. Sprawdzi się dobrze w towarzystwie krzewów czy pod koronami drzew, nawet w miejscach, gdzie inne rośliny niezbyt będą chciały rosnąć, gdyż lubi zacienione stanowiska.
Ekspansywna bylina
Jak wskazuje jej nazwa, dąbrówka rozłogowa rozmnaża się przez rozłogi. Dodatkowo jej nasiona są roznoszone przez mrówki. Rośnie szybko. Oznacza to, że roślina ta jest bardzo mocno ekspansywna i należy pilnować, aby nie zagłuszyła innych roślin w ogrodzie. Można sadzić ją wiosną lub jesienią. Nie trzeba kupować dużej ilości dąbrówek — można zasadzić tylko 5 roślin na 1 metr kwadratowy, a ekspansywna roślina ładnie się rozrośnie.
Dąbrówka jest odporna na mróz i zimuje w gruncie. Podczas wyjątkowo dotkliwej zimy zrzuca liście. Roślina lepiej znosi śnieżne zimy — kiedy śnieg nie pada, nieokryte nim części dąbrówki mogą przemarzać. Dobrze jest ją zatem okryć gałązkami iglaków na zimę, a jeśli dąbrówka przemarzła — wiosną obciąć uszkodzone części rośliny.
Może rosnąć na każdej glebie, jednak najbardziej preferuje podłoże gliniasto-piaszczyste i bogate w próchnicę. Lubi żyzną glebę o obojętnym odczynie. Będzie dobrze rosnąć w wilgotnych miejscach, jednak jeśli gleba będzie zbyt mało przewiewna, dąbrówce grozi zgnilizna, a w efekcie odpadanie podstaw pędów. Jest także podatna na ataki mącznika prawdziwego (gdy jest w zbyt wilgotnym środowisku) i mszyc (kiedy jest jej zbyt sucho).
Budowa dąbrówki — gęste rozety liści i gronowate kwiatostany — utrudnia bardzo walkę z mszycami, mogą one łatwo schować się przed opryskiem między liśćmi czy płatkami.
Niedoceniana roślina lecznicza
Dąbrówka rozłogowa posiada wiele cennych właściwości — niestety, jest nieco zapomnianą rośliną leczniczą.
Dąbrówka może przede wszystkim stanowić pomoc w walce z problemami ze skórą czy wypadającymi włosami. Pomaga na trądzik, atopowe zapalenie skóry, egzemę czy łuszczycę. Działa przeciwłojotokowo i zapobiega łupieżowi. Przynosi ulgę przy oparzeniach i odmrożeniach, a także przyspiesza gojenie się ran. Jej stosowanie może także wzmocnić serce, pomóc w walce z wrzodami, reumatyzmem i zapaleniem gardła. Pomaga osobom z nadczynnością tarczycy.
Dąbrówka ma działanie przeciwobrzękowe, przeciwkrwotoczne, przeciwzapalne i przeciwświądowe. Łagodzi reakcje alergiczne, jest moczopędna, pomaga odprowadzić nadmiar wody z organizmu i chroni wątrobę. Jest żółciopędna.
Można stosować ją zarówno wewnętrznie (na przykład w przypadku palpitacji serca), jak i zewnętrznie, jako okłady (na przykład na oczy w przypadku zapalenia spojówek) lub maść (przy atopowym zapaleniu skóry). Macerat z dąbrówki sprawdzi się przy walce z łupieżem lub przy leczeniu odleżyn. Uelastycznia i wygładza skórę, a także pomaga zmniejszyć widoczność rozstępów.
Miododajność dąbrówki rozłogowej
Dąbrówka rozłogowa kwitnie od maja do sierpnia. Jest rośliną miododajną — daje owadom zarówno nektar, jak i pyłek. Przy jej nasadzie zalążni znajdują się duże, złociste miodniki, czyli organy gruczołowe wydzielające nektar.
Jest podstawowym źródłem nektaru dla motyli z rodziny rusałkowatych — dostojki selene i dostojki eufrozyny.
Wydajność miodowa dąbrówki rozłogowej wynosi od 80 do 150 kg/ha.
