Mniszek lekarski nazywany też mniszkiem pospolitym to bardzo popularna roślina, którą spotkać można zarówno na dzikich łąkach, jak i na przydrożnych trawnikach. W takich miejscach pojawia się zwykle na przełomie kwietnia i maja. Cechą charakterystyczną mniszka pospolitego są jego intensywnie żółte kwiaty, zwane potocznie mleczami. Roślina ta jest uwielbiana przez ogrodników, którzy doceniają jej zdrowotne właściwości. Sprawdź, jakie ma zastosowanie!
Mniszek lekarski – gdzie można go spotkać?
Mniszek lekarski, nazywany też mniszkiem pospolitym (Taraxacum officinale) to gatunek należący do rodziny astrowatych (Asteraceae). Jego naturalnym środowiskiem występowania są pasma górskie Europy Środkowej. Roślinę najczęściej spotkać można w Alpach, Karpatach i Sudetach. W Polsce mniszek pospolity porasta łąki, trawniki i pobocza. Charakterystyczne, żółte kwiaty można dostrzec na terenie całego kraju.
Mniszek lekarski – charakterystyka
Główną częścią mniszka jest żółty kwiat, który wyrasta z podłużnej, pustej w środku łodygi. Ta z kolei, w momencie przełamania, wytwarza biały płyn przypominający mleko. Jest to tzw. sok mleczny. Z tego powodu roślinę nazywa się często mleczem lub mleczajem. Uwaga! Wspomniana substancja (zwłaszcza w przypadku alergików) działa podrażniająco na skórę. Z tego powodu, poleca się wyrywać rośliny w rękawiczkach.
Kwiatostan mniszka lekarskiego złożony jest z licznych żółtych kwiatów języczkowatych. Jednak najbardziej charakterystycznym elementem mniszka lekarskiego jest jego owocostan. To nic innego, jak potocznie zwany dmuchawiec. Owocostan rozpada się najczęściej pod wpływem podmuchu wiatru, na pojedyncze owoce – niełupki.
Co ważne, gatunek tej rośliny tworzy klasyczny model palowego systemu korzeniowego. To dlatego, wyrwanie mniszka lekarskiego wraz z korzeniem nie jest rzeczą prostą. Warto wiedzieć, że zostawiając skrawek korzenia w ziemi – w przyszłym roku wyrośnie z niego nowa roślina.
Mniszek lekarski a miododajność
Warto podkreślić, że mniszek lekarski jest cenną rośliną miododajną, jak konwalia majowa, czy krokusy. To jeden z tych kwiatów, które skutecznie przywabiają do ogrodu pożyteczne pszczoły. Nic dziwnego! Pojawiające się od kwietnia do maja rośliny stanowią doskonałe źródło pożywienia dla tych owadów. Co więcej – jest to czas, w którym większość miododajnych egzemplarzy dopiero „szykuje się” do kwitnienia. Dodatkowo mniszek lekarski jest gatunkiem rośliny, która przy dobrych warunkach pogodowych może ponownie zakwitnąć! Sierpien i wrzesien to odpowiedni czas na kolejne „odrodzenie”.
Mówiąc o mniszku pospolitym, nie można zapomnieć o jego wydajności miodowej. Wynosi ona ok. 20 kg z jednego hektara zwartego pożytku. Wydajność pyłkowa również jest imponująca, dzięki temu komponentowi można osiągać aż 260 kg pyłku z jednego hektara.
Uwaga! Doświadczeni ogrodnicy zalecają, aby w okresie kwitnienia mniszka lekarskiego nie wykaszać traw, na których pojawiają się wspomniane rośliny. Dzięki temu już od wczesnej wiosny w ogrodach pojawi się dużo owadów zapylających, które kolejno będą zapylać drzewa i krzewy owocowe.
Mniszek lekarski – jakie ma właściwości?
Niektórzy ludzie nie dostrzegają widocznego gołym okiem potencjału mniszka lekarskiego. Ba! Wielu ogrodników uważa roślinę za trudny do zwalczenia chwast. Na szczęście spora część osób przyznaje, że mlecze to kwiaty pożyteczne ze względu na ich – wspomagające zdrowie – właściwości.
W medycynie i ziołolecznictwie na uwagę zasługują praktycznie wszystkie części rośliny. Należą do nich:
- korzenie (zbiera się je późną jesienią),
- liście (zbiera się je wczesną wiosną, przed kwitnieniem),
- kwiaty (zbiera się je na początku kwitnienia).
Co ciekawe, najbardziej pożyteczny jest korzeń rośliny. Zawiera on bowiem inulinę, substancje gorzkie, kwasy fenolowe, a także sole potasu. Z kolei liście rośliny są bogate w witaminy z grupy B, magnez czy krzem. Natomiast w kwiatach – znajdują się duże ilości witaminy C i A oraz karotenoidy.
Prozdrowotna nazwa mniszka zawarta jest zresztą już w samej jego nazwie – Taraxacum pochodzi od greckiego taraxis, bo kiedyś sokiem z mniszka leczono zapalenie oczu.
Mniszek lekarski zastosowanie w ochronie roślin
Nie każdy wie, że mniszek lekarski jest nie tylko sprzymierzeńcem dla człowieka jeśli chodzi o medycynę, ziołolecznictwo czy kosmetykę. Odgrywa on ważną rolę w ochronie roślin.
Zastosowanie mniszka lekarskiego w ochronie roślin to przede wszystkim zwalczanie chorób i szkodników, ale także stymulacja i przyspieszenie wzrostu innych roślin. Z kolei, wyciąg z mniszka pospolitego nadaje się do wyplenienia uporczywych mszyc czy przędziorków.
Mniszek, dmuchawiec i mlecz
Mniszek dużo częściej znany jest pod nazwami potocznymi. Bywa więc nazywany mleczem, mlecznicą, pąpawą, pępawą, kaczyńcem, popią główką, hetmańską buławą, gołębim grochem, męską stałością, lwim zębem (od kształtu liści tak jego nazwa brzmi po łacinie, niemiecku, francusku i angielsku — dans leonis, dandelion) lub dmuchawcem. Te nazwy lokalne mogą być częściowo mylące, bo pępawa (Crepis L.) i mlecz (Sonchus L.) to inne rośliny niż mniszek lekarski (Taraxacum officinale), chociaż również pochodzące z astrowatych i wizualnie podobne. Mają też inną wspólną cechę — po przerwaniu łodygi sączy się z niej biały płyn, przypominający mleko, stąd też wszystkie mają podobne nazwy ludowe — mlecz, mleczaj, mlecznica, mlecznik. Poniżej zdjęcie prawdziwego mlecza:
