Szałwia omszona (Salvia nemorosa) to lubiąca słoneczne stanowiska bylina z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest również nazywana szałwią gajową. Jej łacińska nazwa wywodzi się od słów oznaczających „ocalony”, „nietknięty”, „zdrowy”. Przez starożytnych Greków i Rzymian była uważana za roślinę magiczną.
Jak wygląda szałwia?
Chyba najbardziej rozpoznawalną cechą wyglądu szałwii omszonej są jej kwiaty, zazwyczaj w kolorze głębokiego fioletu. Mogą jednak występować inne odmiany kolorystyczne. Odmiana „New Dimension Rose” ma różowe kwiaty, „Amethyst” różowofioletowe, „Pink Field” różowoczerwone, a „Adrian” – białe. Szałwia kwitnie dopiero w drugim roku uprawy.
Kwiaty szałwii są zebrane w okółki i tworzą charakterystyczne kłosy. Mają grzbiecistą budowę. Kwiatostany szałwii są długie, dochodzą nawet do 25 cm.
Szałwia dorasta do wysokości 40-60 cm. Ma wzniesione, lekko zdrewniałe pędy, lekko fioletowe u podstawy. Tworzą one gęste kępy. Liście szałwii omszonej mają owłosioną dolną stronę blaszki liściowej. Mają kształt elipsy i są lekko pomarszczone. Ich brzegi są karbowane. Unerwienie liści jest wyraźnie widoczne. Szałwia jest gęsto ulistniona. Roślina wydziela przyjemną woń.
Jakich warunków potrzebuje szałwia omszona?
Roślina lubi słoneczne i ciepłe stanowiska. Dobrze byłoby, gdyby szałwia była tam osłonięta od wiatru. Gleba, w jakiej zasadzi się szałwię omszoną, powinna być luźna, wapienna, próchniczna, przepuszczalna i żyzna. Szałwia dobrze znosi krótkotrwałą suszę, jednak podczas upałów warto podlewać szałwię — wydłuży to okres jej kwitnienia. Należy jednak uważać, żeby jej nie przelać.
Po przekwitnięciu trzeba przyciąć jej pędy kwiatowe — to także sprawi, że będzie kwitła dłużej, bowiem roślina wypuszcza wtedy nowe kwiaty. Pobudzi to też szałwię do bujniejszego rozkrzewiania się.
Szałwia nie znosi ciężkich, zbyt mokrych gleb i cienistego stanowiska — jeśli będzie docierało do niej zbyt mało promieni słonecznych, roślina będzie słabo rosnąć i wypuszczać bardzo małą liczbę kwiatów. Szałwię omszoną warto nawozić kompostem, obornikiem, nawozem lub preparatami do roślin ogrodowych przynajmniej raz w roku.
Szałwię najlepiej zasadzić na lekkim podwyższeniu, tak, aby koło korzeni nie gromadziło się zbyt dużo wody. Roślina jest mrozoodporna. Jest podatna na zgniliznę, rdzę i mączniaka, zagrażają jej także ślimaki.
Wiele sposobów na rozmnożenie szałwii
Szałwię można rozmnażać na kilka sposobów. Jesienią sprawdzi się w tym celu podział kęp, wiosną można zaś rozmnożyć roślinę przy pomocy sadzonek. Potrzebny będzie do tego około 10 cm pęd wraz z piętką. Po zamoczeniu go w ukorzeniaczu należy zasadzić go w rozsadniku. Kiedy szałwia wypuści korzenie, można przenieść ją do ogrodu.
Szałwia rozsiewa się również przy pomocy nasion — jeśli chcemy, aby rozrosła się w ten sposób w naszym ogrodzie, musimy zaniechać przycinania pierwszych przekwitłych kwiatów. Sposób ten nie jest jednak przez wszystkich polecany — samodzielnie rozsiewające się rośliny mogą nie przypominać egzemplarza matecznego. Jeśli zatem mamy w ogrodzie odmianę, która wyjątkowo nam się spodoba, lepiej rozmnażać ją dwoma pierwszymi sposobami. Młode szałwie należy podlewać częściej, aby dobrze się przyjęły — dopiero starsze okazy są odporne na krótkotrwałe susze. Podobnie sprawa ma się z mrozem — sadzonki na zimę warto przykryć agrowłókniną lub gałązkami drzew iglastych.
Jeśli szałwia zbyt długo rośnie w jednym miejscu, warto rozdzielić jej kępy wczesną wiosną lub wczesną jesienią, aby ją odmłodzić.
Ozdoba ogrodów w stylu angielskim i skalniaków
Szałwia omszona idealnie będzie pasować do ogrodów w stylu angielskim i rustykalnym. Dobrze skomponuje się z kocimiętką, lawendą, goździkami i dąbrówką rozłogową — tym bardziej że ma bardzo podobne do nich wymagania — nie za wilgotne stanowisko z przepuszczalną glebą. Kępy tych roślin, posadzone obok siebie, będą chętnie odwiedzane przez pszczoły i inne zapylacze. Ładnie wygląda na tle iglaków. Poleca się jej sadzenie jako podszyt róż lub jako obwódka wokół rabat. Szałwia omszona będzie bardzo dobrą ozdobą skalniaków czy ogródków żwirowych — tym bardziej że lepiej czuje się na podwyższeniu. Jeśli nie mamy ogrodu, a nadal chcemy cieszyć się szałwią, możemy zasadzić ją na balkonie lub tarasie — dobrze będzie czuć się również w skrzyniach czy większych doniczkach. W doniczkach najlepiej będą się czuły nieco niższe odmiany, takie jak „Rose Marvel” i „Blue Marvel”.
Długo kwitnąca roślina miododajna
Szałwia omszona kwitnie od końca maja do sierpnia, a jej regularne przycinanie pomaga wydłużyć okres kwitnienia. Dzięki swojemu przyjemnemu, mocnemu zapachowi wabi do siebie pszczoły i motyle. Szałwia ma dużą wydajność miodową: 200-300 kg/ha. Miód szałwiowy jest bardzo aromatyczny i ma właściwości prozdrowotne — zaleca się jego spożywanie osobom ze stanami zapalnymi, wrzodami i innymi chorobami układu pokarmowego.
Aromatyczna przyprawa
Liście szałwii i są cenionym surowcem w przemyśle zielarskim. Dodaje się je do dżemów, sosów, marynat do mięs, serów, win czy mieszanek ziołowych. Wspomagają trawienie. Naparem z szałwii płucze się gardło, jeśli wystąpią w nim afty lub stany zapalne. Liście szałwii dodawane do kąpieli łagodzą stany zapalne, a płukanki do włosów pomagają w walce z łupieżem. Szałwia jest dodawana do past do zębów, mydeł, szamponów, dezodorantów i perfum.
